Kızılötesi Gaz Dedektörleri

Kızılötesi Gaz Dedektörleri: Temassız, Güvenilir ve Uzun Ömürlü Algılama

Kızılötesi gaz dedektörleri (IR gaz dedektörleri), hedef gazların belirli dalga boylarında kızılötesi ışığı ne kadar absorbe ettiğini ölçerek ortam havasındaki gaz konsantrasyonunu tespit eder. Temassız ve kimyasal tepkime gerektirmeyen bu teknoloji, özellikle yanıcı gazlar ve karbondioksit (CO₂) gibi gazların ölçümünde yüksek hassasiyet ve uzun süreli stabilite sunar.

Kızılötesi Gaz Dedektörü Nasıl Çalışır?

IR gaz dedektörleri, ortamdaki gazların kendilerine özgü kızılötesi spektrumda ışığı ne kadar soğurduğunu (absorbe ettiğini) tespit eder. Sensör, hedef gaz için karakteristik olan bir veya daha fazla dalga boyunda IR ışık gönderir. Gaz varlığına göre bu ışığın dedektöre ulaşma miktarı azalır ve böylece gazın konsantrasyonu ölçülür.

Avantajları

• Uzun sensör ömrü (5+ yıl): Elektrokimyasal sensörlere kıyasla daha dayanıklıdır

• Temassız algılama: Kimyasal reaksiyona gerek duymadan ölçüm yapar

• Yüksek kararlılık: Zamanla sapma (drift) yapmaz

• Düşük bakım ihtiyacı: Kalibrasyon aralıkları uzundur

• Zorlu ortamlarda güvenilirlik: Nem, sıcaklık ve kimyasal buharlardan daha az etkilenir

Hangi Gazlar İçin Uygundur?

• Karbondioksit (CO₂)

• Metan (CH₄)

• Propan (C₃H₈), Bütan (C₄H₁₀)

• Hidrokarbon karışımları

• SF₆ ve diğer kızılötesi absorpsiyona sahip endüstriyel gazlar

Not: IR dedektörler, oksijen (O₂), karbon monoksit (CO), hidrojen sülfür (H₂S) gibi kızılötesi absorpsiyon göstermeyen gazlarda kullanılmaz. Bu gazlar için elektrokimyasal ya da katalitik sensörler tercih edilmelidir.

Kullanım Alanları

• Enerji ve doğalgaz tesisleri: Yanıcı gazların erken algılanması

• Biyogaz ve arıtma tesisleri: Metan sızıntılarının kontrolü

• İç hava kalitesi izleme: CO₂ konsantrasyon takibi

• Gıda endüstrisi ve soğuk depolar: CO₂ kaçak kontrolü

• Petrokimya ve rafineri sahaları

IR Sensör Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kriter	Açıklama
Sensör tipi	Tek ışınlı (single beam) ya da çift ışınlı (dual beam) sistemler arasında doğruluk farkı olabilir
Dalga boyu uyumu	Hedef gazın IR spektrumu ile sensörün dalga boyu örtüşmeli
Ortam koşulları	Sıcaklık, nem, toz seviyesi göz önünde bulundurularak IP koruma seçilmeli
Çıkış sinyali	4–20 mA, Modbus RTU, röle çıkışı gibi entegrasyon seçenekleri
Ex-proof sınıflandırması	Patlayıcı ortamlarda kullanılacaksa ATEX, IECEx belgeleri aranmalıdır

Kalibrasyon ve Yasal Gereklilikler

IR gaz dedektörleri daha az bakım gerektirse de, özellikle yasal mevzuat gereği belirli aralıklarla kalibrasyon ve doğrulama yapılmalıdır. TS EN 60079-29 ve ISO 26142 gibi standartlara uygunluk, endüstriyel gaz güvenliği sistemlerinin denetimlerinde aranan kriterler arasındadır.

Kızılötesi gaz dedektörleri, özellikle yanıcı ve inert gazların kontrolünde uzun ömürlü, düşük bakım gerektiren ve yüksek güvenilirlik sunan bir çözümdür. Kritik proseslerde IR teknolojisine geçiş yapmak, yalnızca operasyonel fayda değil; aynı zamanda hayat kurtaran bir önlem niteliği taşır.